Dienbien.gov.vn - Nằm trong khuôn khổ Ngày hội văn hóa dân tộc Thái lần thứ 2 tại tỉnh Điện Biên, năm 2019, sáng ngày 19/10, tại Quảng trường 7/5 - thành phố Điện Biên Phủ đã diễn ra màn trình diễn nghệ thuật xòe Thái với sự tham gia của các đoàn nghệ thuật quần chúng đến từ 5 tỉnh Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Yên Bái, Thanh Hóa.
Nghệ thuật xòe Thái được coi là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống của đồng bào dân tộc Thái, được coi là sân chơi cho người dân giải trí sau những ngày lao động vất vả, cũng được coi là phương tiện giao tiếp, kết nối mọi người xích lại gần nhau hơn. Nghệ thuật múa xòe Thái đã có từ rất lâu đời, xuất phát từ lao động sản xuất, trong những dịp vui hội bản làng.
Múa xòe cũng là điệu múa phổ thông nhất, không phân biệt giàu, nghèo, già trẻ trong bản Thái bất kỳ ai cũng được tham gia vào các dịp lết, lễ hội. Sau khi uống rượu vui mọi người cầm tay nhau thành vòng tròn cùng múa, đưa tay lên rồi bỏ tay xuống, vui say trong không khí tưng bừng nhộn nhịp của tiếng trống, tiếng cồng chiêng.
Ngắm các điệu xòe Thái Tây Bắc mà như thấy được cuộc sống chiến đấu, lao động, tư tưởng, tình cảm cùng những quan niệm về vũ trụ, đất trời, lửa nước, những ý nghĩa nhân sinh cao đẹp ẩn chứa trong từng điệu xòe. Nếu các điệu xòe vòng hấp dẫn với sự sôi nổi, mạnh mẽ, lôi cuốn mọi đối tượng tham gia không cần luyện tập thì các bài xòe điệu lại làm say lòng người bởi sự tinh tế, thướt tha, uyển chuyển.
Xòe vòng là điệu xòe được sử dụng rộng rãi, cùng nắm tay trong điệu xòe hoa đoàn kết, cùng với tiếng hò reo. Khi tiếng trống, tiếng chiêng nổi lên thì những bước chân đã rộn ràng theo nhịp nhạc. Vì thế nghệ thuật múa xòe dân tộc Thái là hoạt động cộng đồng có tính chất giao lưu văn hóa mang lại hiệu quả rất cao, có ý nghĩa nhân văn sâu sắc trong quan niệm sống của tất cả con người trong toàn xã hội.
“Không xòe không vui, không xòe cây lúa không trổ bông. Không xòe cây ngô không ra bắp, không xòe trai gái không thành đôi. Mời ải êm, mời noọng sao, hãy lên Tây Bắc hòa vòng xòe vui”. Câu dân ca Thái như khẳng định thêm vị trí của xòe trong đời sống đồng bào dân tộc Thái. Đối với họ, niềm vui toại nguyện nhất đó chính là được xòe cùng nhau.
Đến với cộng đồng người dân tộc Thái, mỗi chúng ta không chỉ được đắm say trong men rượu nồng mà còn say trong vẻ đẹp duyên dáng của các cô gái Thái trong những bộ áo cóm thướt tha, đắm say tình người, nồng ấm trong đêm hội xòe hoa.
Điệu múa sạp được nhiều dân tộc miền Tây Bắc thể hiện, đặc biệt trong các lễ hội, có mức độ lan tỏa rất lớn, cuốn hút mạnh mẽ, đồng thời mang tính cộng đồng, dễ phổ cập. Đạo cụ múa sạp là 2 cây tre to thẳng và dài làm “sạp cái” và nhiều cặp “sạp con” bằng tre nhỏ hay nứa. Khi múa, người ta đặt 2 “sạp cái”, khoảng cách vừa đủ để gác 2 đầu các cây “sạp con”. Từng cây “sạp con” đặt song song, cách đều nhau chừng 2 gang tay tạo thành dàn sạp. Khi múa, chia ra 1 tốp đập sạp và 1 tốp múa. Mỗi tốp có thể vài cặp đến nhiều cặp trai gái, càng nhiều người thì đội hình càng phong phú. Lần lượt từng cặp trai gái nhảy vào dàn sạp, động tác khi uyển chuyển nhẹ nhàng, lúc dồn dập bay nhảy. Cứ thế 2 tốp gõ sạp và nhảy múa thay nhau trong tiếng cồng tiếng trống nhịp nhàng sôi động. Cuộc vui kéo dài cuốn hút mọi người hào hứng say sưa.
Tại buổi trình diễn, các đại biểu và đông đảo khán giả đã được chiêm ngưỡng màn múa xòe, nhảy sạp của các Đoàn nghệ thuật quần chúng 5 tỉnh. Mỗi đoàn đều mang đến nét đặc sắc, độc đáo riêng của người Thái địa phương mình. Điện Biên đã mang đến màn trình diễn múa xòe truyền thống với các điệu múa xòe: tay không; đội khăn piêu; đội cầm quạt; xòe 4 người; vòng tròn. Đoàn nghệ thuật quần chúng tỉnh Sơn La mang đến đến các điệu xòe: mời lẩu (mời rượu); pít bó (xòe hái hoa), xòe 1 mình; điệu khắm khen (cầm tay nhau); xòe 3 bước ký chân; xòe 1 bước đá chéo chân; xòe 3 bước đá chéo chân; xòe nhôm khăn (tung khăn) xòe 3 bước nhảy hú; xòe ỏm lọm tốp mư (đi vòng tròn vỗ tay); xòe bổ 4. Đoàn nghệ thuật quần chúng tỉnh Yên Bái mang đến các điệu xòe cổ của người Thái Mường Lò: xòe nhôm khăn (tung khăn); xòe phá xí (bổ bốn); xòe khắm khăn mơi lẩu (nâng khăn mời rượu); xòe ỏm lọm tốp mư (đi vòng tròn vỗ tay). Tỉnh Lai châu mang đến các điệu xòe cổ của người Thái trắng xã Mường So, huyện Phong Thổ…
Màn múa sạp của cộng đồng dân tộc Thái tỉnh Điện Biên:
Điệu xòe, màn múa sạp của người Thái tỉnh Thanh Hóa:
Những chàng trai, thiếu nữ Thái tỉnh Sơn La vui trong điệu xòe, màn múa sạp:
Điệu múa xòe truyền thống của người Thái Mường Lò, tỉnh Yên Bái:
Màn múa xòe, nhảy sạp của người Thái trắng xã Mường So, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu:
Lan Phương