VPUB - Nét đẹp văn hóa của dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo, Điện Biên qua Lễ Pang Phoóng (Lễ tạ ơn)

Update 29 - 04 - 2021
100%

Dienbien.gov.vn - Lễ Pang Phoóng là một trong những nghi lễ sinh hoạt văn hóa dân gian truyền thống được trao truyền từ nhiều đời nay và đã trở thành di sản văn hóa độc đáo tiêu biểu của dân tộc Kháng, dòng họ Lò, ngành Lò Khul, ở xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo, Điện Biên. Vào ngày 30/9/2020, Lễ Pang Phoóng của cộng đồng dân tộc Kháng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nghi lễ cúng trong lễ Pang Phoóng diễn ra tại nhà Trưởng họ hoặc gia đình có điều kiện trong dòng họ Lò Khul. Gia đình làm một bữa cơm đầy đủ để cúng trời đất, tổ tiên, cầu mong sang một năm mới lại tiếp tục phù hộ để dòng họ và làng bản làm ăn ngày càng phát triển.

Dân tộc Kháng là một trong những dân tộc thiểu số sinh sống lâu đời ở miền núi Tây Bắc Việt Nam. Trước đây, người Kháng được biết đến với nhiều tên gọi khác như như Xá Khao, Xá Xú, Xá Đơn, Xá Dâng, Xá Hộc, Xá A Ỏ, Xá Bung, Quảng Lâm. Tuy nhiên, tên gọi chính thức của Nhà nước ta đối với cộng đồng này là dân tộc Kháng. Tại tỉnh Điện Biên, người Kháng là một trong những dân tộc ít người, cư trú thành từng bản, mỗi bản có khoảng 30 đến 90 nóc nhà, sinh sống tập trung ở các huyện: Tuần Giáo, Tủa Chùa, Mường Nhé, Nậm Pồ, Mường Chà.

Hiện nay, người Kháng tỉnh Điện Biên còn lưu giữ nhiều phong tục, tập quán, truyền thuyết, truyện kể dân gian. Trong số các giá trị văn hóa vẫn còn được bảo lưu, trao truyền đến nay về tập quán xã hội, tín ngưỡng là những giá trị tiêu biểu: phong tục ăn, ở, hôn nhân, tang ma, tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên và nhiều nghi lễ, phong tục tập quán liên quan đến sản xuất nông nghiệp như: lễ tra hạt, lễ cơm mới, lễ hội Xên Pang ả… Một trong những tập quán xã hội đặc sắc hơn cả phải kể đến là lễ hội Pang Phoóng của người Kháng, điển hình trong việc tổ chức lễ hội này là dòng họ Lò, ngành Lò Khul, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo.

Đây là lễ hội, tập quán xã hội và tín ngưỡng độc đáo để tạ ơn tổ tiên, thần linh đã phù hộ cho mọi người trong gia đình, dòng họ luôn được mạnh khỏe, làm được nhiều ruộng nương, lúa gạo, nuôi trâu bò nhanh lớn, mọi công việc làm ăn thuận lợi, phát triển; anh em con cháu trong dòng họ gần gũi nhau, chia sẻ những khó khăn vui buồn, thắt chặt hơn nữa tình đoàn kết gắn bó; đồng thời nhắc nhở, răn dạy con cháu luôn nhớ về cội nguồn.

Theo bà Lò Hồng Nhung, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Tuần Giáo, từ xa xưa, đồng bào dân tộc Kháng dòng họ Lò, ngành Lò Khul ở bản Nậm Mu, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo đã sáng tạo ra lễ Pang Phoóng. Theo truyền thuyết, lễ Pang Phoóng bắt nguồn từ một sự tích, đó là câu chuyện tình dang dở đầy lãng mạn giữa chàng trai con Tạo bản và nàng vượn hóa thân thành thiếu phụ. Câu chuyện được lưu truyền từ xa xưa nhằm tôn vinh gốc linh, hướng con người luôn nhớ về cội nguồn.

Chuyện kể rằng, thưở xưa có một bản người Kháng nằm giữa một vùng thiên nhiên kỳ vĩ bốn mùa rộn tiếng chim ca, vượn hót đón chào mỗi buổi bình minh. Vào một buổi chiều đông, tiết trời hanh hao đã đưa bước chân chàng trai con Tạo bản dòng họ Lò Khun đến gặp một nàng vượn xinh xắn, kết quả của một tình yêu huyền bí là một cậu bé đẹp tựa thiên thần và nàng vượn bỗng hóa thân thành thiếu phụ về làm dâu nhà Tạo bản.

Về làm dâu nhà Tạo bản, ngày ngày vợ chồng nàng làm nương rẫy, ngày mùa bận rộn, gia đình nàng phải nhờ thêm anh em tới giúp. Bữa cơm ngày mùa không thể thiếu được món hoa chuối rừng. Một buổi sáng, nàng cùng em gái chồng lên rừng, em chồng mải chặt chuối lấy hoa, không thấy chị dâu hái chuối mà trong nháy mắt chị đã hái đầy hoa chuối xếp gọn trong sọt. Em chồng thấy lạ liền hỏi: “Chị không hạ cây mà sao hái được nhiều hoa chuối thế?”. Chị dâu liền giải thích: “Chị trèo cây, em xem chị hái hoa chuối đây này”. Chị dâu bỗng biến thành vượn thoăn thoát trèo cây hái hoa chuối rừng, thân hình và chân tay đầy những lông. Chỉ trong nháy mắt chị vượn lại biến thành người khiến em chồng vô cùng sửng sốt và đem chuyện về kể với anh trai mình. Thế rồi chuyện lạ lan ra cả nhà cũng biết. Xót thương con trẻ và người chồng yêu quý, nàng quyết ra đi để tránh mắt dò xét của mọi người. Nàng dặn chồng hãy thay nàng nuôi con. Hãy nhớ ngày nàng mãi mãi lìa xa chàng. Sau mùa gặt hái chàng hãy hái hoa Bầu, hoa Bí, chọn 36 củ khoai lang, 36 củ khoai sọ, 36 miếng bí đao, 36 bí đỏ, 36 ngọn rau, 36 miếng thịt, đồ 1 gói xôi cẩm, 1 gói xôi cốm và làm 2 ống rượu bằng cần tre cùng 4 cần hút để làm cỗ tưởng nhớ về nàng. Từ đó mà lễ hội Pang Phóong của đồng bào Kháng ra đời để tỏ lòng nhớ thương, biết ơn “mẹ Vượn”.

Hàng năm, cứ đến mùa hoa Mào gà nở đỏ trên nương cũng là mùa lúa chín. Đồng bào Kháng dòng họ Lò Khul lại tổ chức lễ hội Pang Phóong tại nhà Trưởng họ. Mỗi lần lễ hội diễn ra các gia đình trong dòng họ nô nức kéo về hội tụ để cùng tưởng nhớ về “mẹ Vượn”. Đây cũng là dịp họ hàng, anh em bạn bè, trai tài gái sắc gặp nhau sau những ngày tháng lao động vất vả. Trong không khí linh thiêng mà ấm áp tình người, tràn đầy sự hứng khởi của lễ hội, cả bản mường cùng hân hoan trong lễ hội.

Sự tích lễ hội Pang Phoóng mang màu sắc huyền ảo đã phản ánh một hiện thực trong đời sống tâm linh cộng đồng người Kháng, luôn lấy cội nguồn tiên tổ là nền tảng để rèn tâm, dưỡng đức và nguyện cầu tổ tiên phù hộ độ trì cho dòng tộc vạn sự may mắn tốt đẹp.

Theo phong tục truyền thống, lễ hội Pang Phoóng được tổ chức 2 hoặc 3 năm một lần, vào khoảng tháng 11 - 12 dương lịch, khi mùa vụ đã thu hoạch xong, đồng bào có nhiều thời gian rảnh rỗi tham gia các ngày nghỉ lễ trong gia đình, dòng họ và cộng đồng, làng bản. Ngày làm lễ Pang Phoóng thường được chọn vào ngày rằm vì vào ngày rằm có trăng sáng, nhân dân trong bản sẽ chơi hội được lâu hơn. Thầy cúng (Pắp lể) - người chủ trì hành lễ phải là người trong dòng họ Lò, ngành Lò Khul và là người am hiểu về nguồn gốc, lịch sử dòng họ mình (thường là trưởng họ). Lễ hội được tổ chức trong 2 ngày với 2 phần chính. Phần quan trọng nhất là nghi lễ cúng diễn ra tại nhà Trưởng họ hoặc gia đình có điều kiện trong dòng họ Lò Khul, mang tính chất tạ ơn trời đất tổ tiên đã phù hộ cho một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, mọi người gặp nhiều điều may mắn, khỏe mạnh. Gia đình làm một bữa cơm đầy đủ để cúng trời đất, tổ tiên, cầu mong sang một năm mới lại tiếp tục phù hộ để dòng họ và làng bản làm ăn ngày càng phát triển hơn. Phần thứ hai là dòng họ Lò Khul cùng người dân trong bản và toàn thể cộng đồng quanh khu vực tham gia các hoạt động vui chơi sau những ngày lao động vất vả.

Phần hội của lễ Pang Phoóng, dòng họ Lò Khul cùng người dân trong bản và toàn thể cộng đồng quanh khu vực tham gia các hoạt động vui chơi sau những ngày lao động vất vả.

Có thể nói, lễ Pang Phoóng, xã Rạng Đông, huyện Tuần Giáo, Điện Biên được xem là một trong những hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng nhằm thỏa mãn nhu cầu tâm linh được nảy sinh trong cuộc sống, lao động sản xuất, là chỗ dựa tinh thần để mỗi người hướng về tổ tông, dòng tộc, các vị thần để gửi gắm niềm tin, cầu mong một cuộc sống bình an, khỏe mạnh, sung túc và củng cố sức mạnh cộng đồng./.

Lan Phương

Tin mới nhất

VPUB - Chương trình “Những ngày Hà Nội tại Điện Biên” dự kiến diễn ra từ ngày 26 - 29/4/2024(25/03/2024 11:44 CH)

VPUB - Trao 129 giải cho các hoạt động văn hóa trong khuôn khổ khai mạc Năm Du lịch Quốc gia -...(18/03/2024 5:37 SA)

VPUB - 14 đoàn tham gia Liên hoan Nghệ thuật Xòe Thái và trình diễn vòng xòe đoàn kết các dân tộc(17/03/2024 10:48 CH)

VPUB - Hội thảo khoa học quốc gia “Điện Biên phát huy tiềm năng, lợi thế phát triển du lịch bền...(17/03/2024 7:57 CH)

VPUB - Điện Biên rực rỡ trong đêm khai mạc Năm Du lịch Quốc gia - Điện Biên và Lễ hội Hoa Ban năm...(17/03/2024 5:49 SA)

VPUB - Độc đáo Liên hoan nghệ thuật Khèn Mông(16/03/2024 11:31 CH)

VPUB - Nét đặc sắc trong trang phục truyền thống các dân tộc tỉnh Điện Biên(16/03/2024 11:13 CH)

VPUB - Khai mạc Liên hoan Nghệ thuật Xòe Thái và Nghệ thuật Khèn Mông; Trình diễn trang phục...(16/03/2024 6:48 CH)

VPUB - Tổng duyệt Chương trình nghệ thuật “Về miền hoa Ban”(16/03/2024 5:41 SA)

VPUB - Sơ duyệt Chương trình nghệ thuật khai mạc Năm Du lịch Quốc gia - Điện Biên và Lễ hội Hoa...(15/03/2024 5:56 SA)

VPUB - Điện Biên sẵn sàng cho Lễ Khai mạc Năm Du lịch Quốc gia - Điện Biên và Lễ hội hoa Ban 2024(14/03/2024 11:00 CH)

Tạo động lực để du lịch Điện Biên phát triển đột phá(14/03/2024 10:42 CH)

VPUB - Hoa Ban nở rực rỡ trong nắng ấm Điện Biên(13/03/2024 11:50 CH)

VPUB - Thông tin chung và các hoạt động chính trong khuôn khổ Năm Du lịch quốc gia - Điện Biên 2024 (11/03/2024 3:52 CH)

VPUB - Phối hợp tổ chức Hội thi Tuyên truyền lưu động toàn quốc và Triển lãm Tranh cổ động tấm...(08/03/2024 9:59 CH)

VPUB - Những điểm nhấn Lễ hội Hoa Ban năm 2024(07/03/2024 6:02 CH)

VPUB - Điều chỉnh thời gian tổ chức Cuộc thi ảnh “Lung linh miền Hoa Ban” năm 2024(06/03/2024 8:42 CH)

VPUB - Điện Biên: Gặp mặt đại diện các đơn vị sản xuất, kinh doanh dịch vụ trên địa bàn tỉnh(02/03/2024 11:36 CH)

VPUB - Điện Biên tổ chức bắn pháo hoa nổ trong Chương trình Khai mạc Năm Du lịch Quốc gia và Lễ...(29/02/2024 4:54 CH)

VPUB - Lễ khai mạc Năm Du lịch Quốc gia - Điện Biên Phủ 2024 diễn ra vào tối 16/3/2024 tại Quảng...(20/02/2024 10:51 CH)

<< < 1 2 3 4 5  ... > >> 
°
Đánh giá của bạn về cổng thông tin điện tử
373 người đã bình chọn