Dienbien.gov.vn - Tết cổ truyền “Nào Pê Chầu” là truyền thống văn hóa tiêu biểu được lưu truyền qua bao đời nay của đồng bào dân tộc Mông. Vào tháng 12 hàng năm, sau khi thu hoạch xong mùa màng, đồng bào dân tộc Mông trên địa bàn tỉnh nói chung và bà con dân tộc Mông ở bản Pú Súa, xã Ẳng Cang, huyện Mường Ảng nói riêng đều tổ chức vui tết với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ đặc sắc chào đón năm mới với nhiều ước mong về cuộc sống yên vui, no đủ.
Bà con bản Pú Súa, xã Ẳng Cang, huyện Mường Ảng hào hứng trong phần thi ném pa pao.
Trong ngày 30 Tết (tức là 30/10 âm lịch), bà con bản Pú Súa, xã Ẳng Cang nhộn nhịp với công việc quét dọn, trang hoàng nhà cửa và đường dẫn về bản để chào đón năm mới. Công việc nương rẫy tạm gác lại để dành thời gian chuẩn bị cho ngày Tết đoàn viên, ấm cúng. Các gia đình bắt đầu công việc giã bánh dày. Sau khi đàn ông giã bánh đến khi dẻo quánh thành một khối thì phụ nữ chia nhau, nhanh tay nặn thành từng chiếc nhỏ, tròn trịa và gói vào lá chuối. Dịp Tết, nhà nào cũng cố gắng gói thật nhiều bánh, vừa để ăn, vừa để tặng người thân, bè bạn. Chiếc bánh dày to nhất được đồng bào Mông chuẩn bị để thờ cúng tổ tiên. Theo quan niệm của người Mông, chiếc bánh dày này tượng trưng cho mặt trăng, mặt trời và vũ trụ, là nguồn gốc sinh ra con người và muôn loài vật trên trái đất nên có bánh giày trong mâm cúng là để tạ ơn và tiễn đưa tổ tiên trở về thế giới bên kia.
Ngày Tết của người Mông gồm phần lễ và phần hội. Phần lễ thường diễn ra vào chiều tối ngày cuối cùng của năm và sáng sớm ngày đầu tiên của năm mới. Tết Nào pê chầu của người Mông diễn ra với nhiều nghi lễ như: Lễ quét bồ hóng, Lễ cúng Xử Ka, Lễ cúng tất niên, Lễ lấy nước lộc năm mới và Lễ hạ mâm.
Phần hội được diễn ra trong không khí tưng bừng, phấn khởi nhằm tăng cường tình đoàn kết, đưa mọi người xích lại gần nhau để hiểu nhau hơn, cùng chung sức xây dựng và phát triển bản làng. Với các hoạt động văn nghệ như hát ống (cha xái), thổi khèn (tsua kênh), thổi sáo (tsua cha), kéo nhị (ko tra), thổi đàn môi (tsua chà),.. không khí ngày Tết đã tràn ngập khắp bản làng, tạo nên một không gian vui tươi, náo nhiệt của một mùa lễ hội đầu năm.
Sau phần giao lưu văn nghệ, các nam thanh nữ tú bắt đầu tham gia thi những trò chơi dân gian đặc sắc của người dân tộc như: Ném pa pao, đánh tù lu, giã bánh dày, bịt mắt bắt lợn... Trong trò chơi ném pa pao, những chàng trai cùng các thiếu nữ duyên dáng, đằm thắm trong bộ váy Mông đứng thành hai hàng cùng ném quả pao qua lại. Khi ném quả pao, họ đã dành cho nhau những ánh mắt yêu thương. Nếu “ưng cái bụng” thì họ khéo léo giấu tình cảm qua ánh mắt, nụ cười và giữ quả pao để sau đó tìm đến nhau...
Tết Nào pê chầu là hoạt động văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mông nhằm khích lệ tinh thần đoàn kết của người dân, cùng nhau ôn lại, trao đổi kinh nghiệm sản xuất sau 1 năm lao động vất vả và mừng năm mới đến với nhiều niềm vui. Ông Hờ Sống Lử - Trưởng bản Pú Súa, xã Ẳng Cang, huyện Mường Ảng cho biết: “Bản Pú Súa, xã Ẳng Cang hiện có 57 hộ dân với gần 450 nhân khẩu, hàng năm vào ngày 30 tết, bà con trong bản chuẩn bị lợn, gà, bánh dày, hương, giấy dó…để sáng mùng 1 làm lễ cúng trời đất đã phù hộ cho một năm mùa màng bội thu, đồng thời, cầu mong năm mới nhiều sức khỏe, cuộc sống bình yên, no đủ. Trong khoảng thời gian 3 - 5 ngày đầu năm mới, bà con dân bản sẽ không đi làm nương rẫy mà tập trung nghỉ ngơi, vui chơi các hoạt động văn nghệ, thể thao tại sân cộng đồng của bản chào đón năm mới với nhiều niềm vui, hạnh phúc”.
Tết Nào pê chầu là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống văn hóa, tâm linh của đồng bào dân tộc Mông. Qua tổ chức tết Nào pê chầu góp phần tô đậm thêm tình đoàn kết trong cộng đồng, là khoảng thời gian để các gia đình trong bản nghỉ ngơi, đoàn tụ, giao lưu văn nghệ, cùng nhau ôn lại và trao đổi kinh nghiệm sau một năm lao động sản xuất vất vả. Đồng thời, đây là dịp để các gia đình thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên, đất trời đã phù hộ cho một năm mùa màng bội thu, cuộc sống bình yên và hy vọng năm mới đến với nhiều điều may mắn./.
Trần Hà